Terapia traumy

Regulacja aktywacji układu nerwowego w terapii Somatic Experiencing®

Układ nerwowy odgrywa kluczową rolę w naszym codziennym funkcjonowaniu – odpowiada za reakcje na stres, regulację emocji i utrzymanie równowagi wewnętrznej. Jednak w przypadku traumy, układ nerwowy może stać się nadmiernie pobudzony lub przeciwnie – zbyt wyciszony, co prowadzi do trudności w radzeniu sobie z emocjami i codziennymi wyzwaniami. Somatic Experiencing® (SE), metoda opracowana przez dr. Petera Levine’a, skupia się na regulacji aktywacji układu nerwowego, pomagając klientom odzyskać równowagę i poczucie bezpieczeństwa. W tym artykule przyjrzymy się, jak to działa.

Jak trauma wpływa na układ nerwowy?

Trauma to doświadczenie, które przekracza nasze zdolności radzenia sobie. Gdy doświadczamy sytuacji zagrażającej, nasz układ nerwowy uruchamia mechanizmy obronne, znane jako reakcja „walki, ucieczki lub zamrożenia”. Jednak w przypadku traumy, zwłaszcza gdy doświadczenie jest przytłaczające, układ nerwowy może „utknąć” w jednym z tych stanów.

Dr Peter Levine, twórca metody Somatic Experiencing®, wyjaśnia:
„Gdy reakcja na stres nie może zostać dokończona, energia związana z tym doświadczeniem pozostaje uwięziona w ciele. To właśnie ta energia powoduje objawy traumy, takie jak lęk, bezsenność czy chroniczne napięcie.”

W efekcie układ nerwowy może stać się nadmiernie pobudzony (co prowadzi do lęku, ataków paniki czy drażliwości) lub zbyt wyciszony (co objawia się apatią, wycofaniem lub poczuciem odrętwienia).

Poliwagalna teoria Stephena Porgesa

Aby lepiej zrozumieć, jak Somatic Experiencing pomaga w regulacji układu nerwowego, warto przyjrzeć się poliwagalnej teorii Stephena Porgesa. Porges, amerykański psycholog i badacz, wyjaśnia, że nasz układ nerwowy składa się z kilku „obwodów”, które odpowiadają za różne stany emocjonalne i fizyczne.

  1. Przedni/brzuszny nerw błędny: Odpowiada za stan relaksu i bezpieczeństwa. Aktywuje się, gdy czujemy się spokojni i związani z innymi.
  2. Układ współczulny: Odpowiada za reakcję „walki lub ucieczki”. Aktywuje się w sytuacjach zagrożenia.
  3. Tylny/grzebietowy nerw błędny: Odpowiada za reakcję „zamrożenia”. Aktywuje się, gdy zagrożenie jest zbyt przytłaczające.

W przypadku traumy, układ nerwowy może utknąć w stanie nadmiernej aktywacji (układ współczulny) lub zbytniej dezaktywacji (tylny nerw błędny). SE pomaga klientom nauczyć się, jak przełączać się między tymi stanami, przywracając naturalną równowagę.


Jak Somatic Experiencing reguluje układ nerwowy?

1. Stopniowe uwalnianie

Jednym z kluczowych elementów SE jest stopniowe uwalnianie napięcia zgromadzonego w ciele. Zamiast konfrontować się z trudnymi doświadczeniami „na raz”, SE pracuje z małymi, bezpiecznymi porcjami emocji i odczuć. To pozwala układowi nerwowemu na stopniową regulację bez przeciążenia.

2. Praca z odczuciami cielesnymi

SE koncentruje się na doświadczeniach cielesnych, które często są pomijane w innych formach terapii. Terapeuta pomaga klientowi zauważać i uwalniać napięcie zgromadzone w ciele, np. poprzez delikatne ruchy, oddech lub skupienie się na odczuciach fizycznych.

Na przykład, jeśli klient odczuwa napięcie w klatce piersiowej, terapeuta może poprosić go, aby skupił się na tym odczuciu i stopniowo je uwalniał. Ta praktyka pomaga układowi nerwowemu przełączyć się z trybu przetrwania na tryb regeneracji.

3. Zasoby i poczucie bezpieczeństwa

SE wykorzystuje zasoby wewnętrzne i zewnętrzne, aby pomóc klientom poczuć się bezpiecznie. Zasoby to wszystko, co daje nam poczucie spokoju i stabilności – mogą to być wspomnienia, ludzie, miejsca lub aktywności.

Na przykład, terapeuta może poprosić klienta, aby przypomniał sobie sytuację, w której czuł się bezpiecznie i spokojnie. To pomaga układowi nerwowemu przełączyć się z trybu zagrożenia na tryb relaksu.


Badania naukowe potwierdzające skuteczność SE

Badania pokazują, że metody oparte na pracy z ciałem, takie jak SE, są skuteczne w regulacji układu nerwowego i łagodzeniu objawów traumy. Na przykład:

  • Badanie z 2017 roku opublikowane w Journal of Traumatic Stress wykazało, że SE znacząco zmniejsza objawy PTSD, w tym nadmierną aktywację układu nerwowego.
  • Inne badanie z 2018 roku, opublikowane w Frontiers in Psychology, potwierdziło, że SE poprawia regulację emocjonalną i zmniejsza objawy lękowe.

Podsumowanie

Regulacja aktywacji układu nerwowego to kluczowy element procesu zdrowienia z traumy. Somatic Experiencing® oferuje holistyczne podejście, które pomaga klientom odzyskać równowagę emocjonalną i fizyczną poprzez pracę z ciałem i układem nerwowym. Dzięki SE możesz nauczyć się, jak przełączać się między stanami pobudzenia a relaksu, odzyskując poczucie bezpieczeństwa i kontroli.